Maj 2025, Numer 5 (851)

---

SPIS TREŚCI

 

ENERGETYKA I PRODUCENCI

Piotr Farbiszewski, Wojciech Majka, Jakub Chłodek, Wojciech Jewuła
Mieszalność olejów przekładniowych do turbin wiatrowych

 

Marcin Gronowski
Wodno-budowlane aspekty prawne inwestycji typu floatingvoltaics (FPV) w Polsce

Zbigniew Krysiak
Potencjał reaktorów jądrowych HTGR w zwiększaniu efektywności ekonomicznej inwestycji
w sektorze energetycznym

Mariusz Szot, Przemysław Kędzierski
Zwiększenie iskrobezpiecznej mocy zdalnego zasilania z wykorzystaniem prądu przemiennego o częstotliwości w zakresie akustycznym

Tadeusz Glinka, Paweł Warczyński
Problemy oceny stanu technicznego transformatorów w eksploatacji

Michał Izdebski
Badania systemu do pomiaru napięć wałowych oraz izolacji łożysk i uszczelnień generatora

 

ENERGETYKA I CIEKAWE KSIĄŻKI

Bogumił Dudek
Elektrownia jądrowa – dla branży elektrycznej

 

ELEKTROENERGETYCY POLSCY

Bogumił Dudek
Henryk Gładyś (1936-2025)

 

LEKTURA PONADOBOWIĄZKOWA…

Bogumił Dudek
Kwantechizm 2.0

 

---

STRESZCZENIA 

 

Piotr Farbiszewski, Wojciech Majka, Jakub Chłodek, Wojciech Jewuła
Mieszalność olejów przekładniowych do turbin wiatrowych
Mieszalność środków smarnych, szczególnie przy zmianie rodzaju produktu lub konieczności dolewki, stanowi istotne wyzwanie eksploatacyjne. Choć producenci często deklarują pełną zgodność w swoich kartach technicznych, rzeczywistość ukazuje, że kluczowe znaczenie ma również ich kompatybilność. W Laboratorium Analiz Olejowych Ecol przeprowadzono badania mieszalności i kompatybilności ośmiu świeżych olejów do przekładni turbin wiatrowych. Wyniki wskazują, że niezgodność dodatków może prowadzić do problemów, takich jak nadmierne pienienie czy ryzyko osadów, nawet przy pozornie podobnych produktach. W artykule omówiono istotę badań, wnioski oraz rekomendacje dotyczące bezpiecznego mieszania olejów, podkreślając znaczenie prewencji i dokładnego przygotowania układów przed wymianą środków smarnych.

 

Marcin Gronowski
Wodno-budowlane aspekty prawne inwestycji typu floatingvoltaics (FPV) w Polsce
W artykule przedstawiono problematykę zastosowania instalacji typu floatovoltaics (FPV) w polskich uwarunkowaniach prawnych. Uwzględniając polityki Unii Europejskiej oraz poszczególnych państw ograniczających wykorzystanie gruntów rolnych na inne cele niż rolne i cele klimatyczne przedstawiono FPV jako jedną z koniecznych innowacji dla ich realizacji. Teza artykułu stanowi, że dla pełnego wykorzystania potencjału FPV oraz urzeczywistnienia polityk klimatycznych wymagane są ujednolicenia ogólnounijne i zmiany w polskim prawodawstwie. Dokonano podstawowego wyjaśnienia technicznego oraz danych środowiskowych z pierwszych eksperymentów, aby następnie przejść do analizy polskiego prawa wodnego, budowlanego, przestrzennego oraz ochrony środowiska. Opracowanie skonstatowano prezentując propozycję zmian obecnego prawa w Polsce. Wykorzystano metody dogmatycznoprawną, teoretycznoprawną oraz funkcjonalną. 

 

Zbigniew Krysiak
Potencjał reaktorów jądrowych HTGR w zwiększaniu efektywności ekonomicznej inwestycji w sektorze energetycznym
W artykule przedstawiono różne podejścia do oceny efektywności inwestycji jądrowych w reaktory typu SMR, w tym w szczególności HTGR. Reaktory jądrowe posiadają przewagę pod względem oferowania niższych cen energii niż te ze źródeł fotowoltaicznych lub farm wiatrowych. Ponadto w przeciwieństwie do farm fotowoltaicznych i wiatrowych elektrownie jądrowe są stabilnym źródłem energii, co redukuje ryzyko niewydolności systemu gospodarczego. W prezentowanych badaniach wykazano, że reaktory typu HTR charakteryzują się najniższymi wartościami LCOE, zapewniając niższe koszty produkcji energii, a NPV takich projektów jest w pewnych przypadkach dodatnia w przeciwieństwie do innych rodzajów SMR-ów. Fakty te wskazują na wysoki perspektywiczny potencjał polskiego reaktora POLA-HTGR. W badaniu wykazano, że wariancja szacowanych kosztów inwestycji w SMR-y jest bardzo wysoka, co tworzy wyzwanie dla poszukiwania dokładniejszych metod modelowania kosztów produkcji SMR-ów, w czym może pomóc teoria kosztów produkcji, w której zwiększanie skali produkcji SMR-ów w wyniku krzywej uczenia się pozwoli na bardziej precyzyjne estymowanie kosztów. W artykule przedstawiono także, jak modernizacja istniejących elektrowni konwencjonalnych przy pomocy reaktorów HTR zmniejsza koszty produkcji energii, a tym samym i ceny energii dla odbiorców energii. 

 

Mariusz Szot, Przemysław Kędzierski
Zwiększenie iskrobezpiecznej mocy zdalnego zasilania z wykorzystaniem prądu przemiennego o częstotliwości w zakresie akustycznym
W artykule poruszono istotny problem zasilania urządzeń elektrycznych w strefach zagrożonych wybuchem. Przytoczono wymagania Dyrektywy ATEX. Wskazano, że istotne są też zagrożenia związane z porażeniem prądem. Celem badań opisanych w artykule jest wskazanie możliwości przesyłania na odległość za pomocą toru metalowego zwiększonej iskrobezpiecznej energii zdalnego zasilania z wykorzystaniem prądu przemiennego w zakresie akustycznych częstotliwości, w odniesieniu do zasilania prądem stałym.

 

Tadeusz Glinka, Paweł Warczyński
Problemy oceny stanu technicznego transformatorów w eksploatacji
Problemy oceny stanu technicznego transformatorów w eksploatacji obejmują: metodykę badań on-line i off-line, wiarygodność wyników i kryteriów porównawczych. Zaproponowano czterostopniową skalę oceny stanu technicznego transformatorów energetycznych: normalny, ostrzegawczy, alarmowy i awaryjny. Klasyfikacja oceny stanu technicznego jest wskaźnikiem do dalszych działań. Przedstawiono efektywny i bezawaryjny układ diagnostyki on-line, który zaaplikowano już na kilkudziesięciu transformatorach w krajowej energetyce. Potwierdzono przydatność i korzyści jego stosowania. Zaproponowano zorganizowanie Krajowego Ośrodka Wspierania Rozwoju Energetyki.

 

Michał Izdebski
Badania systemu do pomiaru napięć wałowych oraz izolacji łożysk i uszczelnień generatora
W artykule opisano główne przyczyny występowania napięć wałowych w turbogeneratorach. Wzrost wartości napięć na wale może uszkodzić łożyska i w konsekwencji prowadzić do niesprawności turbozespołu. Jedną z metod minimalizowania skutków napięć wałowych jest izolacja łożysk turbogeneratora. Opisano sposób sprawdzania jakości tej izolacji wykorzystując system do pomiaru napięć wałowych oraz izolacji łożysk, jaki został opracowany, wdrożony i przebadany w elektrowni przez Instytut Energetyki – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Gdańsk.